De laatste maanden moeten we het gaan hebben van een 3 % loonsverhoging
volgens een aantal economen in navolging van Duitsland. Gisteren weer een
artikel in het Financiële Dagblad en de Telegraaf (Lonen_moeten_stijgen),
waarin de bekende hoogleraren hun kunstje weer opvoeren. En ja, het kan niet
ontkend worden dat het eventjes zal helpen, maar u begrijpt een structurele
macro-economische oplossing is het niet. Daar komt bij dat de politiek en de
economen het de afgelopen 30 jaar tot nog toe niet voor elkaar hebben gekregen om
economische groei op een gecontroleerde, duurzame, systematische wijze te redigeren om de werkloosheid te verminderen. Dus helaas hebben ze wat dat
aangaat geen credit kunnen opbouwen. Je moet dus wel een heel verfrissend nieuw
geluid laten horen. Redenaties met een open eind horen daar niet bij.
Nu is economische groei al een fenomeen dat je niet zonder
meer moet willen nastreven als zijnde het hoogste goed. Dat is echter nu wel
essentieel om de werkgelegenheid weer in de lift te krijgen.
Gelukkig heb ik dit keer ook nog goed nieuws voor u. Ik heb
er een oplossing voor. Behalve mijn adviezen kost het de bv Nederland slechts een te verwaarlozen bedrag en het levert
globaal zo’n 50 mld. per jaar op. Dat is toch 10.000 euro per gezin.
Wat moet daar dan voor gebeuren zo hoor ik u vragen.
De problemen zitten gedeeltelijk in de manier waarop er
tegen economische problemen wordt aangekeken. De diverse economische stromingen
die allemaal een wat ander verhaal vertellen. De instituties die zelf al
aangeven dat hun economische voorspellingen slechts een kwalitatieve aanduiding
zijn en soms dat zelfs niet. De politiek, die al sinds een jaar of 10 volledig
heeft afgehaakt om ook maar enig geloof te hechten aan hetgeen de economen beweren. De economen zelf, die
het zelf inmiddels ook niet meer geloven, omdat it’s 'all in the policies and
politics'.
Steve Keen heeft er met zijn boek Debunking Economics in
ieder geval een goed begin meegemaakt om theorieën niet zomaar klakkeloos na te
praten maar kritisch te beoordelen. Alhoewel hij daarbij soms wel erg woest om
zich heen slaat en diverse disciplines een veeg uit de pan geeft. Helaas voor
hem maakt hij zelf ook een fundamentele fout in hoofdstuk 14 van zijn boek,
waar hij dieper ingaat op de financiële stabiliteit naar aanleiding van de
theorie van Minsky. Voor de geïnteresseerde lezer zie An
Inconsistency in Using Stock Flow Consistency in Modelling the Monetary Profit
Paradox.
Dat neemt niet weg dat de rest van zijn boek zeer
lezenswaardig is en met name wat hij beoogt te zeggen, nl. we moeten weer
kritisch naar economie gaan kijken. Daar kan ik het van harte mee eens zijn. Laten
we dan eens beginnen met een onderscheid te maken tussen datgene wat nu echt hard is en de wat zachtere kant, tussen de hardere wetmatigheden en de
gedragsrelaties die de economie kenmerken, want er wordt macro-economisch wat
afgeleuterd door 16 mlj. deskundigen en iets minder deskundigen.
We maken dan in ieder geval globaal onderscheidt tussen wat
ik zou willen noemen economisch fundament en economische gedragingen van
mensen.
Het is aan de politiek om iets te willen. Dat bepalen we dus
met zijn allen. Een in mijn ogen goed uitgangspunt zou zijn: we willen zoveel
mogelijk mensen nuttig aan het werk zetten. Het lijkt erop dat we dat willen,
wat de partij programma’s staan er vol mee en de oplossingen die worden
aangedragen zijn legio. Mij bekruipt wel het gevoel dat je je moet afvragen hoe
serieus die woorden eigenlijk zijn, maar laat ik het voorlopig positief
benaderen en ervan uitgaan dat we dat echt willen.
Als die beslissing eenmaal is genomen, dan moet je ook wel
de bereidheid hebben om de maatregelen te nemen die daarvoor nodig zijn. Houd daarbij voor
ogen dat het de bv Nederland geld gaat opleveren, minder criminaliteit, meer
participatie van mensen.
Nu komt het moeilijke stuk, je moet het niet alleen willen,
je moet ook nog over het instrumentarium beschikken om dat te bewerkstelligen. Helaas,
toe nog toe is dat niet gelukt. Het goede nieuws is dat het kan, maar het is niet
een eenvoudige, enkelvoudige maatregel waarmee het allemaal weer goedkomt. Anders
was het natuurlijk allang gelukt, want er is wat uitgeprobeerd de laatste jaren. Dus
het gaat niet om een eenmalige truc die wordt vertoond, maar om een procedure,
die de economie, die continue gemonitord dient te worden, bestuurt. Zeg maar
een cockpit functie voor de besturing van de economie.
Kan dat dan allemaal probleemloos? Nou, ik zie wel een
probleem op de loer liggen. De economie kan dan makkelijk veel te snel groeien.
En dat is niet goed. De economie moet op een bepaalde optimale grootte worden
gehouden. Op tijd afremmen kan wel eens moeilijk worden omdat mensen zich nu
eenmaal graag rijk rekenen en moeilijk de discipline kunnen opbrengen om pas om
de plaats te maken. Tenslotte wordt de pace van economisch groei door de technologische
vooruitgang bepaald en niet door wat wij graag willen. Dat kunnen we dan weer beïnvloeden
met Lerend Werken (naar-een-lerende-economie
).
En als we dan eenmaal een grote taart hebben gebakken, dan
mogen de polderaars hem gaan verdelen. Dan hebben we ook hen aan het werk.
